در دنیای مدرن امروز، بیماری دیابت نوع ۲ به یکی از بزرگ‌ترین معضلات سلامت عمومی تبدیل شده است. این بیماری که به‌طور عمده با مقاومت به انسولین و افزایش سطح گلوکز خون همراه است، می‌تواند عوارض جدی بر سلامت فرد داشته باشد. از طرفی، با افزایش آگاهی مردم درباره تغذیه و شیوه زندگی سالم، توجه به تأثیرات مختلف مواد غذایی و نوشیدنی‌ها بر سلامت بیشتر از پیش مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این نوشیدنی‌ها که در سال‌های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است، چای تیره یا چای سیاه است.
مطالعه‌ای که اخیراً در چین بر روی ۱۹۲۳ نفر انجام شد، نشان داد که مصرف روزانه چای تیره می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را تا ۲۸ درصد کاهش دهد. این یافته‌ها، توجه بسیاری از پژوهشگران و کارشناسان حوزه سلامت را جلب کرده است. در این مقاله، به بررسی این مطالعه و بررسی دلایل علمی مرتبط با تأثیر چای تیره بر کاهش خطر دیابت نوع ۲ خواهیم پرداخت.
قبل از اینکه به جزئیات مطالعه و تأثیرات آن بپردازیم، لازم است که بدانیم چای تیره چیست و چه تفاوت‌هایی با دیگر انواع چای‌ها دارد. چای تیره، برخلاف تصور عمومی که ممکن است آن را با چای سیاه یکسان بدانند، فرآیند تولید متفاوتی دارد. این چای مشابه چای سیاه است، اما در مرحله تخمیر و فرآوری، برگ‌های چای بیشتر تخمیر می‌شوند. این امر موجب می‌شود که چای تیره ویژگی‌های خاص خود را در طعم، رنگ و ترکیبات شیمیایی داشته باشد.
چای تیره به دلیل فرایند تولید خاص خود، دارای ترکیبات زیست‌فعال متفاوتی است که می‌تواند تأثیرات مثبتی بر سلامت داشته باشد. این ترکیبات شامل پلی‌فنول‌ها، کاتچین‌ها و فلاونوئیدهایی هستند که خواص ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و حتی ضد دیابتی دارند.
مطالعه‌ای که در چین انجام شد، بر روی ۱۹۲۳ نفر از افراد بالغ صورت گرفت. از این افراد، ۳۵۲ نفر مبتلا به پیش‌دیابت، ۴۳۶ نفر به دیابت نوع ۲ مبتلا بودند و بقیه افراد سالم بودند. در این مطالعه، محققان میزان مصرف چای و نوع آن را مورد بررسی قرار دادند و سپس سطح گلوکز خون، نسبت گلوکز به کراتین ادرار و شاخص‌های دیگر مرتبط با دیابت را در این افراد اندازه‌گیری کردند.
نتایج نشان داد که افرادی که به طور منظم و روزانه چای تیره می‌نوشیدند، در مقایسه با افرادی که هیچ نوع چای نمی‌نوشیدند یا فقط گاهی اوقات چای مصرف می‌کردند، ۲۸ درصد کمتر در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار داشتند. علاوه بر این، مصرف روزانه چای تیره با کاهش سطح گلیسیرید و گلوکز خون و افزایش نسبت گلوکز به کراتین ادرار همراه بود.
به عبارت دیگر، افرادی که به‌طور مرتب چای تیره می‌نوشیدند، قادر به کنترل بهتر سطح قند خون و بهبود وضعیت مقاومت به انسولین خود بودند. این نتایج نشان‌دهنده تأثیر مثبت چای تیره در بهبود متابولیسم قند و کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ است.
محققان معتقدند که چای تیره ممکن است از طریق مکانیزم‌های مختلف به تنظیم سطح گلوکز خون کمک کند. یکی از این مکانیزم‌ها افزایش دفع گلوکز از طریق ادرار است. در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، کلیه‌ها معمولاً قادر به دفع گلوکز اضافی از بدن نیستند و این امر باعث می‌شود که سطح قند خون بالا بماند. اما مصرف چای تیره ممکن است به این فرآیند کمک کند و گلوکز اضافی را از طریق ادرار دفع کند.
علاوه بر این، چای تیره می‌تواند مقاومت به انسولین را کاهش دهد. در افرادی که به‌طور روزانه چای تیره می‌نوشند، سطح گلیسیرید و گلوکز در خون کاهش یافته و از این طریق به بهبود کنترل قند خون کمک می‌شود.
حالا این سؤال پیش می‌آید که چرا چای تیره چنین تأثیری بر دیابت نوع ۲ دارد؟ تحقیقات نشان داده است که ترکیبات موجود در چای تیره، به‌ویژه پلی‌فنول‌ها و کاتچین‌ها، ممکن است به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش التهاب کمک کنند. این ترکیبات می‌توانند با کاهش میزان قند خون و بهبود متابولیسم چربی، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهند.
یکی دیگر از دلایلی که ممکن است چای تیره برای پیشگیری از دیابت مفید باشد، تأثیر آن بر کاهش استرس است. استرس می‌تواند با افزایش سطح هورمون‌هایی مانند کورتیزول باعث بالا رفتن سطح گلوکز خون شود. در مقابل، ترکیبات موجود در چای تیره می‌توانند به کاهش استرس و التهاب کمک کنند و از این طریق از بروز مشکلات مرتبط با دیابت جلوگیری کنند.
با وجود این که نتایج این مطالعه جالب و امیدوارکننده به نظر می‌رسد، محققان به این نکته نیز اشاره کرده‌اند که این مطالعه یک مطالعه مشاهده‌ای بوده و بنابراین نمی‌تواند ارتباط علت و معلولی قطعی را بین نوشیدن چای تیره و کاهش خطر دیابت نوع ۲ نشان دهد. به عبارت دیگر، این تحقیق تنها نشان می‌دهد که مصرف چای تیره با کاهش خطر ابتلا به دیابت همراه است، اما نمی‌توان با قطعیت گفت که چای تیره علت اصلی این کاهش خطر است.
محققان در حال حاضر در حال انجام کارآزمایی‌های تصادفی دو سو کور هستند تا اثرات چای تیره بر دیابت نوع ۲ را بررسی کنند و مکانیزم‌های دقیق‌تر اثر آن را شناسایی کنند.
با توجه به نتایج این مطالعه و تحقیقات پیشین، می‌توان گفت که مصرف روزانه چای تیره می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ کمک کند. ترکیبات موجود در چای تیره، از جمله پلی‌فنول‌ها و کاتچین‌ها، نقش مهمی در بهبود کنترل قند خون و کاهش التهاب دارند. این نوشیدنی گیاهی ممکن است به‌عنوان یک عامل کمکی در پیشگیری و کنترل دیابت نوع ۲ مورد استفاده قرار گیرد.
اگرچه هنوز به‌طور قطعی نمی‌توان گفت که چای تیره ۱۰۰ درصد از دیابت نوع ۲ پیشگیری می‌کند، اما مصرف آن به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به بهبود وضعیت سلامتی و کاهش خطر ابتلا به دیابت کمک کند. همچنین، تحقیقات بیشتر در این زمینه می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری در مورد اثرات چای تیره بر دیابت و مکانیسم‌های آن ارائه دهد.
در نهایت، مانند هر نوشیدنی دیگری، مصرف چای تیره باید به‌طور معقول و در کنار سایر شیوه‌های سالم زندگی مانند رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی منظم باشد.
